Ο εγκέφαλος παράγει συνεχώς σκέψεις, συναισθήματα, αισθήσεις και αντιλήψεις, πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχουν πολλές πληροφορίες που συνιστούν την προσοχή. Επικεντρωνόμαστε σε πράγματα που είναι σημαντικά για αυτό που θέλουμε να κάνουμε, ξοδεύοντας το 46,9% των ωρών που είμαστε ξύπνιοι σκεπτόμενοι κάτι άλλο από αυτό που πραγματικά κάνουμε [1]
Είναι η φυσική τάση του νου να περιπλανιέται ανήσυχα από τη μία σκέψη στην άλλη, μετακινούμενος μεταξύ αναμνήσεων, φαντασιώσεων, στόχων και σχεδίων. Αυτή η περιπλάνηση του νου είναι η υγιής προεπιλεγμένη λειτουργία του εγκεφάλου και συνδέεται με τη δημιουργικότητα και τη σκέψη με στόχο. Το γεγονός ότι ο εγκέφαλός μας είναι “πάντα σε λειτουργία” έχει εξελικτικά πλεονεκτήματα, βοηθώντας μας να επεξεργαζόμαστε και να αποθηκεύουμε τον τεράστιο όγκο πληροφοριών που προσλαμβάνουμε καθημερινά προκειμένου να επιβιώσουμε και να εξελιχθούμε στο περιβάλλον μας. Ο μέσος άνθρωπος κάνει περίπου 6,5 σκέψεις ανά λεπτό ή περίπου 6.200 σκέψεις την ημέρα [2]
Πώς προκαλείται η αρνητική προκατάληψη
Ενώ οι περισσότερες σκέψεις μας δεν είναι ιδιαίτερα αρνητικές ή θετικές, όταν συναντάμε αρνητικά ερεθίσματα, ο εγκέφαλος αντιδρά με μια αύξηση της νευρικής δραστηριότητας. Κάτι τέτοιο συνεπάγεται το ότι τείνουμε να καταγράφουμε τις αρνητικές πληροφορίες πιο εύκολα, να θεωρούμε τα αρνητικά δεδομένα πιο σημαντικά, να θυμόμαστε τα αρνητικά γεγονότα πιο έντονα και να ασχολούμαστε με τις αρνητικές σκέψεις περισσότερο, ενώ παραβλέπουμε ή ελαχιστοποιούμε τις θετικές πληροφορίες, όπως η χαρά ή ο έπαινος. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο εγκέφαλός μας είναι καλωδιωμένος με μια προκατάληψη αρνητικότητας που μας βοηθά να παραμένουμε σε εγρήγορση για κινδύνους, ώστε να εντοπίζουμε τις απειλές στο συντομότερο δυνατό σημείο.
Δυστυχώς, αυτό προδιαθέτει επίσης τη στάση μας να επηρεάζεται περισσότερο από τα κακά νέα παρά από τα καλά ή ουδέτερα νέα. Είναι πιο πιθανό να θυμόμαστε δυσάρεστα γεγονότα και να ανακαλούμε προσβολές. Αντιδρούμε επίσης πιο έντονα στα αρνητικά ερεθίσματα και είναι πιθανό να τα σκεφτόμαστε συχνότερα.
Είναι σημαντικό να εξομαλύνουμε αυτή την αρνητική προκατάληψη, ώστε να μην ενισχύουμε τον αντίκτυπο των αρνητικών μας σκέψεων με αυτοκριτική για το ότι τις έχουμε. Αν και το φαινόμενο είναι απολύτως φυσιολογικό, μπορεί να μας προετοιμάσει να εστιάζουμε περισσότερο στα αρνητικά καθώς προσπαθούμε να κατανοήσουμε τον κόσμο. Η τάση μας να προβληματιζόμαστε πιο συχνά και πιο έντονα σε αρνητικά ερεθίσματα και να λαμβάνουμε αποφάσεις με βάση αρνητικές πληροφορίες μπορεί να οδηγήσει σε ένα διαταραγμένο μοτίβο, σαν μια αλυσιδωτή αντίδραση των αρνητικών σκέψεων. Όσο πιο αρνητικές είναι οι σκέψεις, τόσο στενεύει το διαθέσιμο φάσμα τους και τόσο πιο πιθανό είναι να οδηγήσει σε ανθυγιεινή μελαγχολία, αναπόληση και εμμονή [3]
Το αντίκτυπο των αρνητικών σκέψεων
Η ενασχόληση με αρνητικές πληροφορίες και σκοτεινές σκέψεις μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους να περιμένουν το χειρότερο στους άλλους και να επικεντρώνονται αποκλειστικά στις αρνητικές ανταλλαγές, καταστρέφοντας τις μεταξύ τους σχέσεις.
Η εμμονή στα αρνητικά μπορεί επίσης να επηρεάσει τη λήψη αποφάσεων και να δυσχεράνει τη διατήρηση μιας αισιόδοξης άποψης για τη ζωή. Οι υπερβολικές, επαναλαμβανόμενες, αρνητικές σκέψεις παρεμβαίνουν σε άλλους τύπους σκέψης. Η εμπλοκή σε έναν αρνητικό βρόχο σκέψεων μπορεί να οδηγήσει σε αϋπνία, άγχος, χαμηλή αυτοεκτίμηση, καταστροφική σκέψη, κατάθλιψη και σωματική δυσφορία. [4]
Πως να αντιμετωπίσουμε την τάση μας για αρνητική σκέψη.
Η συνειδητοποίηση είναι το πρώτο βήμα. Προσπαθήστε να απομακρυνθείτε από την αρνητικότητα και εξετάστε τις σκέψεις σας με ουδετερότητα. Εξετάστε πιθανά εναύσματα που θα μπορούσατε να αποφύγετε, συμπεριλαμβανομένων των αρνητικών ανθρώπων και ρυθμίσεων. Αναγνωρίστε πώς οι υπερβολικές γενικεύσεις, οι συγκρίσεις και τα βιαστικά συμπεράσματα μπορούν να υποκινήσουν και να διαιωνίσουν την αρνητικότητα. Δώστε προσοχή στα λόγια που λέτε στον εαυτό σας και προσπαθήστε να αναπτύξετε μια ευγένεια στην αυτό-ομιλία σας.
Μόλις συνειδητοποιήσετε μια αρνητική νοοτροπία, μπορείτε να αρχίσετε να εγκαθιδρύετε νέα μοτίβα για να ανακατευθύνετε την προσοχή σας ή να εστιάσετε σε πιο θετικές εμπειρίες.
Ευγνωμοσύνη και δημιουργικότητα δύο πανίσχυρα όπλα
Η εξάσκηση της ευγνωμοσύνης είναι μια σπουδαία τεχνική. Σας ενθαρρύνει να αναζητάτε το καλό και να πιστεύετε ότι τα πράγματα θα γίνουν καλύτερα. Μαθαίνοντας πώς να θέτετε όρια με τους αρνητικούς ανθρώπους θα μειώσετε τις αρνητικές πυροδοτήσεις – επιλέξτε αντ’ αυτού να αναζητάτε χρόνο με εκείνους που σας συμπαραστέκονται και σας ανεβάζουν. Επίσης, μάθετε πώς να χαλαρώνετε μόνοι σας. Αυτό μπορεί να είναι απλά να αφιερώνετε χρόνο για να αναπνεύσετε βαθιά, ενώ επιτρέπετε στις σκέψεις σας να έρχονται και να φεύγουν, χωρίς να τις κρίνετε.
Η απόσπαση της προσοχής είναι μια άλλη καλή στρατηγική. Η ενασχόληση με σωματικές δραστηριότητες μπορεί να βοηθήσει στο να σταματήσει μια σπειροειδής πορεία. Μια βόλτα (ειδικά στη φύση), η γυμναστική ή το να δυναμώσετε τη μουσική και να κινηθείτε στο ρυθμό είναι όλοι καλοί τρόποι για να αποσπάσετε το μυαλό σας από κάτι.
Να θυμάστε ότι οι αρνητικές σκέψεις και τα αρνητικά συναισθήματα είναι φυσιολογικά. Ο στόχος δεν είναι να τα εξαλείψετε εντελώς. Ως ανθρώπινο ον, αυτό είναι αδύνατο. Ο στόχος είναι να αναγνωρίσετε τη δράση σας – την ικανότητά σας να μετατρέπετε κάτι αρνητικό σε κάτι εντελώς διαφορετικό.
Η δημιουργικότητα είναι ένας μεγάλος στόχος και μια αποτελεσματική παρέμβαση. Η διοχέτευση των αρνητικών σκέψεων στη γραφή, για παράδειγμα, μπορεί να σας βοηθήσει να ξεχωρίσετε και να εντοπίσετε τι συμβαίνει. Το γράψιμο μπορεί επίσης να επιβραδύνει τις σκέψεις σας και να σας βοηθήσει να βρείτε σαφήνεια. Μερικές φορές, η γραφή μπορεί να οδηγήσει στη φαντασία νέων λύσεων. Υπάρχουν πολλές άλλες δημιουργικές διεξόδους – τραγούδι, μαγείρεμα, χορός, ζωγραφική – η αρνητικότητα είναι γόνιμο έδαφος για τη δημιουργικότητα. Μην πιέζετε τον εαυτό σας να δημιουργήσει ένα αριστούργημα. Κάτι τόσο απλό όσο ένα σκίτσο μπορεί να μειώσει το άγχος και να ανακατευθύνει τις καταστροφικές σκέψεις και τα συναισθήματα. Επαναλαμβανόμενες, δημιουργικές κινήσεις όπως αυτές αυξάνουν την κυκλοφορούσα ντοπαμίνη και ενισχύουν το ανοσοποιητικό σας σύστημα.
Δεν χρειάζεται να οδηγηθείτε από μια νοοτροπία αρνητικότητας. Το κλειδί έγκειται στην κατανόηση του τι συμβαίνει και στην αναγνώριση ότι είναι δική σας επιλογή και μέσα στις δυνατότητές σας να παρέμβετε. Μαθαίνοντας εναλλακτικές στρατηγικές και εξασκώντας τη δημιουργικότητα, μπορείτε να αντικαταστήσετε την ανησυχία και τη φλυαρία με μια πιο θετική νοοτροπία.
Happy life team
[1] Killingsworth & Gilbert, 2010).
[2] (Tseng & Poppenk, 2020).
[3] (Haelle, 2021).
[4] W: Jerome/DALL.E
