Ας μιλήσουμε για το bullying

Χρησιμοποιώντας τον όρο bullying αναφερόμαστε στην σωματική, ψυχολογική και ηθική κακοποίηση που υπόκειται ένα άτομο η μια κοινωνική ομάδα. Έχει χαρακτηριστεί ως μείζον πρόβλημα δημόσιας υγείας από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας [1]και συναντάται σε πολλές μορφές στο σύνολο των διαπροσωπικών σχέσεων. Οι κοινωνικές προεκτάσεις αυτού του φαινομένου είναι τεράστιες με αποτέλεσμα να το καθιστούν σημαντικό πρόβλημα στην εποχή που ζούμε.

Πως αντιλαμβανόμαστε το bullying

Σε ένα πρώτο επίπεδο παρατηρείται η ανάπτυξη μιας σχέσης θύτη-θύματος όσον αφορά τα συμβαλλόμενα άτομα που εντοπίζονται κατά την διαδικασία οποιαδήποτε μορφής εκφοβισμού που συμβαίνει. Μείζονος σημασίας για την κατανόηση του προβλήματος αποτελεί η συμπεριφορική ανάλυση του ενεργού δρώντος υποκειμένου ο οποίος προκαλεί την κακοποίηση όσο και του δέκτη που πάσχει από αυτήν. Οι σχέσεις τους είναι αμοιβαία εξαρτώμενες καθώς μέσα από την διαδραστικότητα τα μέλη αξιώνουν ρόλους που υιοθετούν σε ασυνείδητο επίπεδο. Πρόκειται για μια οδυνηρή κατάσταση η οποία έχει τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα καταστροφικά αποτελέσματα στη ζωή των ανθρώπων.

Ανάλυση του θύτη

Μια εκ βάθους απόπειρα ανάλυσης της ψυχοσύνθεσης του θύτη είναι απαραίτητη για την κατανόηση των κινήτρων που τον ωθούν σε συμπεριφορά κακοποίησης – εκβιασμού(bullying).Πρόκειται για άτομα με μειωμένη ως και ελάχιστη ενσυναίσθηση τα οποία αντλούν ευχαρίστηση και ικανοποίηση από τις πράξεις στις οποίες επιδίδονται σε βάρος άλλων ανθρώπων.

Τα άτομα αυτά αντλούν υπεραξία μέσω της επιβολής τους στους άλλους ανθρώπους.

Πως κάποιος γίνεται θύτης

Τα παιδιά που αναπτύσσουν  μια τέτοια προσωπικότητα παρατηρείται ότι και τα ίδια έχουν υποστεί στο παρελθόν μια τέτοια συμπεριφορά πιθανότατα στο σχολικό τους περιβάλλον. Επίσης σε πολλές περιπτώσεις εντοπίζεται ένα τοξικό οικογενειακό περιβάλλον όπου απουσιάζουν οι βασικές θεμελιώδεις ηθικές αρχές και λαμβάνουν μέρος επεισόδια ενδοοικογενειακής βίας. Το προφίλ ενός θύτη έχει θεμέλια στην παιδική ηλικία του υποκειμένου και παρατηρείται κατά την ενήλικη ζωή η συνδιαμόρφωση τους με τις επιλογές που κάνει το άτομο και την στάση ζωής που τηρεί.

Ανάλυση του θύματος

Από την άλλη πλευρά το θύμα χαρακτηρίζεται από μια μετριοπαθή αμυντική στάση. Πρόκειται για άτομα με χαμηλή αυτοπεποίθηση, ευαίσθητα τα οποία δεν διαθέτουν το σθένος να υπερασπιστούν τους εαυτούς όταν προκύψει μια απειλή και διακρίνονται από έντονη παθητικότητα.

Στο σχολικό περιβάλλον γίνονται αποδέκτες βίας λεκτικής ή σωματικής που ξεκινάει με την μορφή πειράγματος και καθίσταται επαναλαμβανόμενη με αποτέλεσμα το παιδί να βιώνει τρόμο και συνέπειες καθοριστικές για την διαμόρφωση του χαρακτήρα του.

Τα θύματα bullying αναπτύσσουν κατά την διάρκεια της ζωής τους συναισθήματα χαμηλής αυτοεκτίμησης γεγονός που τα κάνει ευάλωτα σε παρόμοιες συμπεριφορές στις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Καλλιεργούν μέσα τους μια αντίληψη η οποία πάσχει από πολλές ιδιαιτερότητες. Φτάνουν σε σημείο να θεωρούν ότι κάθε βίαιη μορφή συμπεριφοράς που δέχονται είναι δικαιολογημένη, διακατέχονται από ενοχικά συναισθήματα και βυθίζονται σε μια καταθλιπτική μανία όπου το τι κρίνεται ως σωστό ή λάθος είναι σε κατάσταση σύγχυσης.

Οι σχέσεις θύτη-θύματος είναι άρρηκτα συνδεδεμένες καθώς δεν μπορεί να υπάρξει ο ένας χωρίς τον άλλον.

Τα άτομα αυτά ανακυκλώνουν τα ίδια μοτίβα διαρκώς στη ζωή τους. Δεν είναι καθόλου σπάνιο οι σχέσεις τους να είναι συζυγικές και μέσα στο ευρύτερο οικογενειακό περιβάλλον. Ακόμη τα ίδια πρότυπα χαρακτηριστικά μπορούν να εντοπιστούν και στο φιλικό περιβάλλον και ακόμη πολύ περισσότερο στο εργασιακό. Στην δεύτερη περίπτωση είναι πιο εύκολο να αναπτυχθεί και να εντοπιστεί μια κατάσταση bullying. Κάτι τέτοιο συμβαίνει διότι υπάρχει η αναμφισβήτητη θέση ισχύος του εργοδότη προς τον εργαζόμενο.

Στο φιλικό περιβάλλον τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα καθώς οι σχέσεις μεταξύ των υποκειμένων διακρίνονται από αμοιβαία ισότητα. Έτσι καθίσταται δύσκολο για κάποιον να παραδεχτεί ότι πάσχει από εξουσιαστικές ιδιαιτερότητες οι οποίες αντικατοπτρίζονται στις διαπροσωπικές του σχέσεις με τους φίλους. Είναι επίσης πολύ δύσκολο και για την άλλη πλευρά να συνειδητοποιήσει ότι το φιλικό του περιβάλλον είναι βίαιο (ψυχολογικό επίπεδο κυρίως) και ότι το ίδιο το άτομο ενισχύει με την παρουσία του την αποδοχή τέτοιων συμπεριφορών.

Το bullying αποτελεί αδιαμφισβήτητα σημαντικό κοινωνικό πρόβλημα. Η αντιμετώπιση του είναι επιτακτική και έχει τεράστια σημασία για την οικοδόμηση μιας καλύτερης και υγιέστερης κοινωνίας. Τα στέρεα θεμέλια για την επίλυση του θα πρέπει να  τοποθετηθούν στην παιδεία καθώς εκεί παρατηρείται η άνθιση του φαινομένου. Σε ατομικό επίπεδο η συνειδητή αποχή από εξουσιαστικές σχέσεις θα θέσει έναν φραγμό όσον αφορά την αποδοχή των βίαιων κρουσμάτων.

Μπεϊλέρη Αγγελική

[1] Πηγή από https://el.wikipedia.org